Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe, którego celem jest oddłużenie niewypłacalnego konsumenta, czyli osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest w stanie spłacić swoich zobowiązań. Upadłość konsumencka może prowadzić do umorzenia części lub całości długów konsumenta, ale nie jest to automatyczne ani gwarantowane. Wszystko zależy od tego, czy konsument spełnia warunki do ogłoszenia upadłości, jakie ma zobowiązania i jaki jest ich stan, jakie ma możliwości spłaty i jak przebiega postępowanie upadłościowe.
Warunki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej:
- konsument musi być niewypłacalny, czyli nie być w stanie zapłacić swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych
- konsument musi złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości do sądu rejonowego właściwego dla jego miejsca zamieszkania
- konsument musi uiścić opłatę sądową w wysokości 30 zł
- konsument musi dołączyć do wniosku szereg dokumentów i informacji dotyczących jego sytuacji majątkowej, dochodowej i zadłużeniowej
Rodzaje zobowiązań i ich stan:
- nie wszystkie zobowiązania podlegają umorzeniu w upadłości konsumenckiej
- zobowiązania, które nie podlegają umorzeniu to m.in.: alimenty, odszkodowania za szkody na osobie, grzywny i kary pieniężne orzeczone przez sąd lub organ administracyjny, podatki i opłaty publicznoprawne oraz inne świadczenia na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego
- zobowiązania, które podlegają umorzeniu to m.in.: kredyty bankowe i pozabankowe, pożyczki prywatne, rachunki za media i usługi komunalne, czynsze najmu i inne opłaty związane z mieszkaniem, długi wobec osób fizycznych lub prawnych niebędących organami państwowymi lub samorządowymi
- stan zobowiązań ma znaczenie dla ustalenia planu spłaty wierzycieli oraz dla oceny winy konsumenta w powstaniu niewypłacalności
Możliwości spłaty i przebieg postępowania upadłościowego:
- możliwości spłaty zależą od tego, czy konsument ma jakikolwiek majątek podlegający sprzedaży przez syndyka oraz czy ma jakiekolwiek dochody podlegające zajęciu przez syndyka
- jeśli konsument nie ma ani majątku ani dochodów, to sąd może od razu umorzyć całość jego długów bez ustalania planu spłaty wierzycieli
- jeśli konsument ma majątek lub dochody lub oba te składniki, to sąd ustali plan spłaty wierzycieli na okres od 3 do 36 miesięcy, w którym określi wysokość i częstotliwość wpłat na rzecz syndyka oraz procentowe zaspokojenie wierzycieli
- jeśli konsument wywiąże się z planu spłaty wierzycieli, to sąd umorzy pozostałą część jego długów
- jeśli konsument nie wywiąże się z planu spłaty wierzycieli lub naruszy inne obowiązki wynikające z postępowania upadłościowego, to sąd może odmówić umorzenia długów lub przedłużyć okres spłaty do 60 miesięcy
- jeśli konsument dopuścił się winy w powstaniu niewypłacalności, np. przez niegospodarność, rozrzutność, nieuczciwość, nadmierne zaciąganie zobowiązań lub ukrywanie majątku, to sąd może również odmówić umorzenia długów lub przedłużyć okres spłaty do 60 miesięcy
Podsumowując, co się dzieje z długiem po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, to zależy od tego, czy konsument spełnia warunki do ogłoszenia upadłości, jakie ma zobowiązania i jaki jest ich stan, jakie ma możliwości spłaty i jak przebiega postępowanie upadłościowe. W najlepszym przypadku konsument może uzyskać całkowite umorzenie długów bez obowiązku dokonywania jakichkolwiek spłat. W najgorszym przypadku konsument może nie uzyskać żadnego umorzenia długów i być zobowiązany do spłacania ich przez 60 miesięcy. W praktyce większość konsumentów znajduje się gdzieś pomiędzy tymi skrajnościami i uzyskuje częściowe umorzenie długów po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.